Една година од упадот и насилствата во Собранието

Една година по настаните во Собранието на Република Македонија во јавноста се уште не е докрај јасно зошто и како се случија насилствата, дали има нарачатели, кој се е вмешан, дали изборот на претседател на Собранието беше иницијалната нишка или нешто друго е во прашање… И онака кревката демократија во Македонија, по долгата политичка криза, беше ставена можеби на финалниот тест. Не само за политичарите, за сегашната власт и опозицијата, туку и за граѓаните. 

Како потсетување и предупредување, и во потрага по вистината и прадата, токму денеска во Кривичниот суд ќе се гледаат видео снимки и фотографии од случувањата на 27 април на рочиштето за обидот за убиство на пратеникот Зијадин Села, кој беше најтешко повреден во овие настани. За нападот на Села се обвинети десет лица. 

Лекарската помош по насилствата на 27 април во Собранието, според извештајот на МВР побарале 70 граѓани, 22 полицајци и тројца пратеници.

Настанот се случи по завршувањето на пленарната седница, кога сега владејачкото мнозинство пристапи кон избор на претседател на Собранието, по четиримесечната блокада од страна на ВМРО-ДПМНЕ. Пред зградата на Собранието протест одржуваа граѓани предводени од граѓанската иницијатива „За заедничка Македонија“ кои се спротиставуваа на изборот на Талат Џафери од ДУИ за претседател на Собранието, но и на т.н. Тиранска платформа. Протестите на „За заедничка Македонија“ траеја со денови пред настанот, кој се третира како најнегативен во македонската демократска историја.

Изборот на Џафери започна по 18 часот. Сепак, и покрај блокирањето на работата на Собранието од пратенциите на ВМРО-ДПМНЕ, Џафери беше избран за претседател на законодавниот дом. Потоа тој заедно со тогаш мандатарот, сега премиер Зоран Заев и со пратениците од СДСМ и ДУИ се упатуваат кон прес-центарот на Собранието за да одржат прес-конференција.

Во моментите кога Заев почнува да зборува на прес-конференција се отвораат вратите на главниот влез во Собранието. Обвинети за отворање на собраниските врати се пратеници од ВМРО-ДПМНЕ, кои подоцна беа притворени и за нив се водат судски постапки. Улога во тоа имало и собраниското обезбедување. Некои од нив се  веќе отпуштени од работа.

Во зградата, како и во пленарната сала влегуваат граѓани кои протестираат пред објектот, а меѓу нив и група маскирани лица. Полицијата не реагира, а маскираните се упатуваат кон прес-центарот каде што се случуваат главните насилства. Повредени се сега веќе премиерот Зоран Заев, сегашните министри Оливер Спасовски, Љупчо Николовски и Дамјан Манчевски и Максим Димитревски. Пратениците и новинарите беа удирани со држачи за камери по глава, а врз нив беше фрлано со маси, столици и други предмети.

Пратениците беа евакуирани од Собранието со оклопни возила во доцните вечерни часови, а полицијата со шок бомби ги растера демонстрантите од собраниската зграда, а потоа и оние што беа пред самиот објект на Парламентот.

Полицијата како што беше потоа констатирано реагирала многу по упадот. Според одредени информации тоа се случило дури три часа подоцна. Тогашниот министер за внатрешни работи искажа сомнеж дека директорот на Бирото за јавна безбедност Митко Чавков намерно ја попречувал полициската интервенција. Чавков беше притворен а во моментов е ослободен да се брани од слобода.

Два дена по настанот беа приведени неколкумина учесници во нападот на Собранието. Девет лица кои влегоа во Собранието беа обвинети за учество во толпа и од судот добија условни затворски казни. Четири години затвор пак доби лицето кое ја нападна Радмила Шекеринска. Поради пропустите на полицијата, од работа беа суспендирани дваесетина полициски службеници.

ВМРО-ДПМНЕ го осуди инцидентот, но изборот н Џафери тие го оквалификуваа како државен удар и тој за нив нема легитимитет. Тогашниот лидер на партијата Никола Груевски во итервју пред инцидентот повика на улични протести, но за време на настаните во Собранието беше во Виена.

Триесет и шест лица меѓу кои и Чавков, пратениците Крсто Мукоски, Жаклина Пешевска, Сашо Василевски, водачите „За заедничка Македонија“, вработени во Собранието и други лица, осомничени за терористичко загрозување на уставниот поредок и безбедноста беа уапсени од полицијата на 28 ноември. Најголем дел од нив се ослободени од притвор, а обвинителските и судските процедури се во тек. Одвоено е судењето за Села, кој беше најтешко повреден. 

Основното јавно обвнителство за гонење на организиран криминал и корупција на 27 март годинава до Основниот суд Скопје 1 поднесе обвинителен акт против 30 лица во врска со настаните од 27 април 2017 година. Дваесет и осум лица се обвинети за кривично дело „терористичко загрозување на уставниот поредок и безбедноста“, а две за помагање при вршење на истото кривично дело.

Обвинетите, според Јавното обвинителство го загрозиле уставниот поредок и безбедноста на РМ со акт на насилство со што создале чувство на несигурност и страв кај граѓаните. ЈОРМ смета дека обвинетите дејствувале со иста цел, извршувајќи поврзани и усогласени дејствија.

Со обвинителниот акт, меѓу останатите се опфатени три лица, припадници на МВР, кои биле носители на златна и сребрена команда. Во обвинението е наведено дека на 27 април едно лице преку телефонски повик во 14:30 часот било известено да ја почне акцијата и заедно со уште неколкумина обвинети го мобилизирале членството од Скопје и од другите градови за насилен упад во Собранието, однапред знаејќи дека објектот на Собранието не е обезбеден и заштитетен од полициските сили.

Во обвинението се опфатени и други лица кои биле учесници во друга група, како организатори на движењето „За заедничка Македонија“. Истовремено во објектот на законодавниот дом еден од обвинетите пратеници телефонски разговарал со едно од обвинетите лица кои биле пред вратата со што се утврдува координација. По телефонската комуникација, сега обвинетите петмина пратеници, заедно со тројца обвинети службени лица од обезбедувањето на Собранието отвориле две влезни врати со отстранување на двете заштитни греди и овозможиле влез на лицата со фантомки и на насобраните граѓани. Потоа ги насочувале останатите обвинети кон пленарната сала „Македонија“ и кон прес-салата во Собранието.

Обвинетите заедно со други непознати лица влегле во прес-салата при што започнале насилство, фрлајќи предмети кон пратениците и кон новинарите. Во прес-центарот додека траело насилството и нападот од обвинетите, едно од обвинетите лица се насочило кон пратеникот Зоран Заев, посегнал по пиштолот што го носел со себе, но не испукал затоа што оштетениот бил заштитен од обезбедувањето и од другите присутни лица, стои во обвинението. Обвинетите ги користеле сите предмети до кои дошле за да им нанесат повреди на оштетените пратеници и новинари, а поставиле и две импровизирани експлозивни направи во законодавниот дом.

Собранието, претходно, на 1 декември минатата година со мнозинство гласови „за“ го прифати барањето за одобрување притвор на пратениците на ВМРО-ДПМНЕ Јохан Тарчуловски (66 гласа „за“), Крсто Мукоски (67), Љубен Арнаудов (66), Сашо Василевски (67), Жаклина Пешевска (66) и на пратеникот од Социјалистичката партија Љупчо Димовски (67) на денешната седница. Барањето беше поднесено од надлежниот орган – Основен суд Скопје 1, Одделение за организиран криминал и корупција и сега судот може да пристапи кон одлучување по предлогот на Основното јавно обвинителство за гонење организиран криминал и корупција, кое што бара одредување мерка притвор за пратениците. Се гласаше поединечно за секој пратеник, а пратениците на ВМРО-ДПМНЕ не присутвуваа на гласањето. Шестмината пратеници се осомничени за кривичното дело за Терористичко загрозување на уставниот поредок и безбедноста во врска со организираниот напад во Собранието на 27 април.

Сепак, иако помина еден месец од поднесеното обвинение, Советот за оценка на обвинителниот акт при Основниот суд Скопје 1, сè уште се нема произнесено дали ќе го прифати и ќе почне постапка за настаните во Собранието.

За насилатвата на 27 април, се води постапка за обидот за убиство на Зијадин Села во Кривичниот суд. И денеска точно на годишнината од случувањата на 27 април минатата година ќе се одржи рочиште. За овој случај обвинети се Кире и Цејо Ѓорѓиевски, Оливер Ошавковски, Саша Сенков, Николче Димитриевски, Александар Јаневски – Тошта, Андреј Мицов, Никола Војминовски, Коста Делов и Стојан Павловски – Кобра. Обвинетите за обид за убиство на пратеникот Зијадин Села на претходите рочишта се изјаснија за невини.